De rekenkamer van de gemeente Oss heeft in 2024 een onderzoek (quick scan) uitgevoerd naar de inzet van loonkostensubsidie (LKS). Met loonkostensubsidies van het Rijk vergoeden gemeenten voor werkgevers de verminderde arbeidsprestatie van mensen met een arbeidsbeperking. Volgens een maatschappelijke kosten-batenanalyse van Divosa en Cedris blijkt de LKS effectief. Met behulp van € 250 miljoen worden landelijk 40.000 mensen met een arbeidshandicap aan werk geholpen. De bedoeling is dat mensen met een arbeidshandicap doorstromen naar regulier werk.
Onderzoek naar aanleiding van signalen
Oss zet hoog in op LKS, 29,4% van het BUIG-budget, tegen het landelijke gemiddelde van 14,2%. In 2023 werkten 527 mensen in Oss met een LKS. Naar aanleiding van signalen uit de samenleving over geringe uitstroom naar werk, startte de rekenkamer een onderzoek naar de effectiviteit van de LKS-regeling. Er bestond namelijk een vrees dat bedrijven met behulp van LKS mensen eindeloos in gesubsidieerde banen kunnen laten werken en hiermee de doorstoom naar werk zouden belemmeren.
De rekenkamer constateert dat er weinig tot geen informatie aanwezig is om individuele vooruitgang op de lange termijn te meten. Dat wil zeggen, de gemeente weet niet in hoeverre de mensen met een arbeidshandicap, die met LKS aan het werk zijn geholpen, naar regulier werk zijn doorgestroomd. Om in de termen van de rekenkamer te spreken: “Er is te weinig monitoringinformatie gericht op de doelmatigheid en doeltreffendheid. Er is geen overzicht over verbeteringen van de loonwaarde over het totale bestand en er is geen methode om de lange-termijneffecten op individueel niveau te monitoren.”
Aanbevelingen van de rekenkamer
LKS wordt beschouwd als een waardevol instrument voor arbeidsinclusie en de rekenkamer complimenteert de gemeenten met de inspanning hierop. Tegelijkertijd constateert de rekenkamer dat de loonwaardebepaling, ook al wordt deze uitgevoerd door gecertificeerde loonwaardedeskundigen, onenigheid met werkgevers kan opleveren. Bedrijven kunnen er bijvoorbeeld baat bij hebben de ontwikkeling van werknemers te remmen, zodat ze onterecht een hogere subsidie ontvangen. Of ze kunnen de gemeente onder druk zetten en geen werkplekken ter beschikking stellen als niet aan hun wensen wordt voldaan. De rekenkamer adviseert de gemeenten zorgvuldig onderzoek te doen naar situaties waarbij met de werkgever geen overeenstemming is bereikt over de loonwaardebepaling. En mogelijk de samenwerking te beëindigen als dat niet leidt tot een oplossing.
Daarnaast beveelt de rekenkamer aan meer monitoringinformatie te verzamelen om beter zicht te krijgen op doeltreffendheid van de LKS. Dat wil zeggen, verzamel en analyseer gegevens die iets zeggen over de uitstroom naar regulier werk. Dit kan met behulp van LKS in relatie tot de duur van de bijstand en de begeleiding die de werknemers krijgen. Blik op Werk, die de uitvoering van metingen door loonwaardedeskundigen monitort, is uiteraard bereid hierover mee te denken.
